l-Att dwar il-Protezzjoni tal-Informaturi

Whistle

Merħba f’dan is-sit web.
Il-Liġi li tipproteġi l-whistleblower hija liġi li tgħin b'mod dirett biex ikollna soċjetá aħjar.

Fuq din is-sit, se ssib l-għajnuna u l-informazzjoni kollha.

Flimkien nistgħu nagħmlu soċjetá iktar ġusta u soċjetá iktar nadifa.

Att dwar il-Protezzjoni ta’ Informatur (Kap 527):
 F’Settembru 2013, il-gvern Malti implimenta l-Att dwar il-Protezzjoni ta’ Informatur, 2013: att li jipprovdi għal proċeduri li jipproteġu lill-individwi li jirrapportaw prattiċi mhux xierqa u għemil ħażin fuq il-post tax-xogħol, kemm fis-settur privat u anke fl-amministrazzjoni pubblika.

Kull min jixtieq iqajjem allarm fuq att ta’ korruzzjoni jew illegalitajiet jista’ jagħmel dan b’mod sigur permezz tal-Att dwar il-Protezzjoni ta’ Informatur. Liġi li twassal ukoll għal bidla fil-mentalità. Permezz tal-implimentazzjoni ta’ din il-leġislazzjoni, iċ-ċittadini jingħataw id-dritt li jirrapportaw abbużi, bl-għarfien li huma protetti bil-liġi.

Rappurtar Intern
Persuni li jirrapportaw setgħu s’issa jirrapportaw għemil ħażin lil uffiċjali interni fejn r-rapport tagħhom jittieħed għal aktar investigazzjoni filwaqt li jżommu l-identità tal-persuna li qed tirrapporta b’kunfidenzjalità stretta. Il-persuni li jirrapportaw se jibqgħu anonimi u allura se jkunu protetti minn ritaljazzjoni fuq il-post tax-xogħol.

Għal impjegati fis-Settur Pubbliku, uffiċjal li jirrapporta dwar l-iżvelar ta’ informazzjoni protetta ġie appuntat f’kull Ministeru governattiv biex jirċievi rapporti fi ħdan id-dipartiment ikkonċernat.

Impjegati fis-Settur Privat li għandu aktar minn 50 ħaddiem għandu jistabbilixxi sistemi ta’ rappurtar intern.

Rapportar Estern
Jekk l-ebda sistema interna mhi disponibbli, jew ir-rapport mhuwiex investigat b’mod effiċjenti, il-persuna li tirrapporta tista’ tirrapporta b’mod estern lil waħda mill-awtoritajiet kompetenti msemmija fil-liġi. Dawn jinkludu: il-Kummissarju tat-Taxxi (CfR), il-Korp għall-Analiżi ta’ Informazzjoni Finanzjarja (FIAU), l-Awtorità għas-Servizzi Finanzjarji (MFSA), il-Kummissarju għall-Organizzazzjonijiet Volontarji (CVO), il-Kummissjoni Permanenti kontra l-Korruzzjoni (PCAC) u l-Ombudsman.

Għal impjegati tas-Settur Pubbliku, Uffiċjal estern li jirrapporta dwar l-iżvelar ta’ informazzjoni protetta ġie appuntat fi ħdan l-Uffiċċju tal-Kabinett.

Transpożizzjoni tad-Direttiva (UE) 2019/1937 dwar il-protezzjoni tal-persuni li jirrapportaw ksur tal-Liġi tal-Unjoni.
Fuq livell Ewropew, il-protezzjoni tal-informatur kienet ikkunsidrata irregolari u frammentata. Bħala konsegwenza l-informaturi spiss kienu skoraġġuti milli jirrapportaw it-tħassib tagħhom minħabba l-biża’ ta’ ritaljazzjoni.

Għal din ir-raġuni, fit-23 t’April 2018, il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat pakkett ta’ inizzjattivi, fosthom id-Direttiva għal Proposta rigward il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw ksur tal-Liġi tal-Unjoni u tal-Kommunikazzjoni. Din tistabbilixxi qafas legali komprensiv għall-protezzjoni tal-informaturi li jissalvagwardja l-interess pubbliku fuq livell Ewropew, għat-twaqqif ta’ sistemi ta’ rappurtar li jkun faċilment aċċessibbli, li jenfasizzaw l-obbligi li tinżamm il-kunfidenzjalità u l-projbizzjoni ta’ ritaljazzjoni kontra l-informaturi u tistabbilixxi miżuri ta’ protezzjoni.

Id-Direttiva – (UE) 2019/1937 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 t’Ottubru 2019 dwar il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw dwar ksur tal-liġi tal-Unjoni – ġiet addottata fit-23 t’Ottubru 2019 u daħlet fis-seħħ fis-16 ta’ Diċembru 2019. Id-Direttiva qiegħda online u tista’ tiġi aċċessata permezz ta’ din il-ħolqa: EUR-Lex – 32019L1937 – EN – EUR-Lex (europa.eu)

Matul l-2020 u l-2021, il-Ministeru għal Ġustizzja għamel eżerċizzju ta’ transpożizzjoni tad-Direttiva (UE) 2019 dwar il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw dwar ksur tal-liġi tal-Unjoni. Din wasslet għal emenda tal- Att dwar il-Protezzjoni ta’ Informatur (Kap. 527 tal-Liġijiet ta’ Malta).

Tibdil ewlieni bejn l-Att preċedenti u d-Direttiva
Ħafna mill-proviżżjonijiet tal- Att dwar il-Protezzjoni ta’ Informatur baqgħu ma nbiddlux. Imma, hemm ftit tibdil sostanzjali msemmi hawnhekk:

  • Protezzjoni ġiet estiża għal “faċilitaturi” jew persuni li jassistu lill-informatur meta jagħmlu rapport billi jużaw sistemi interni ta’ rappurtar.
  • Definizzjoni ta’ “impjeġat” issa tinkludi wkoll azzjonisti u persuni li qegħdin f’relazzjoni prekuntrattwali ma’ min iħaddem.
  • L-għemil ħażin li jista’ jiġi rrapportat jaqa’ taħt kategoriji speċifiċi: akkwist pubbliku, servizzi finanzjarji, prodotti u swieq, u prevenzjoni tal-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu; sigurtà u konformità tal-prodott; sigurtà tat-trasport; protezzjoni tal-ambjent; protezzjoni mir-radjazzjoni u sigurtà nukleari; sigurtà tal-ikel u tal-għalf; is-saħħa u l-benessri tal-annimali; is-saħħa pubblika; protezzjoni tal-konsumatur; protezzjoni tal-privatezza u tad-data personali, u sigurtà tan-networks u sistemi tal-informazzjoni.
  • Definizzjoni ta’ ritaljazzjoni tinkludi numru ta’ azzjonijiet li jvarjaw minn sensji sa riferimenti inġusti
  • “Ambjent tax-xogħol” jikkjarifika li l-attivitajiet passati u anke l-attivitajiet kurrenti jistgħu jiġu msemmija fl-iżvelar.
  • Żamma tar-rekords se tkun obbligu miżjud fuq min iħaddem kemm fis-settur privat u anke fis-settur pubbliku. Rapporti se jinżammu mhux aktar minn dak neċessarju u b’konformità proporzjonata mar-rekwiżiti imposti mid-Direttiva, jew rekwiżiti oħrajn imposti mill-Unjoni jew liġi nazzjonali, bħall-GDPR.
  • Żvelar Pubbliku huwa saff aktar ta’ rappurtar miżjud mal-liġi. Żvelar pubbliku jirreferi għal persuna li qed tiżvela informazzjoni u tagħmilha disponibbli fid-dominju pubbliku, bħal pereżempju tippubblikaha fuq l-internet. Dan ifisser li l-persuna li tirrapporta tkun tista’ taqbeż l-ewwel żewġ stadji ta' rappurtar u tagħmel żvelar pubbliku, jekk: hemm riskju ta’ ritaljazzjoni minn Żvelar Estern; jew hemm periklu imminenti fuq l-interess pubbliku.

Mistoqsijiet u Tweġibiet

X’inhi d-differenza bejn “Whistleblowing” u ilment?

Meta persuna tagħti nformazzjoni fuq perikli jew illegalitajiet li jaffetwaw terzi persuni (eż: klijenti, membri tal-pubbliku jew min iħaddimhom) ikun att ta’ “whistleblowing”. L-infurmant normalment ma jkunx affetwat direttament jew personalment minn dawn l-azzjonijiet irregolari. Huwa jservi bħala messaġġier biex b’hekk persuni oħra jkunu f’pożizzjoni li jindirizzaw dawk l-azzjonijiet irregolari. L-infurmat m’għandux għalfejn juri provi ta’ dak li qed jirraporta.

Meta wieħed jilmenta, jkun qed jisħaq li hu personalment ġarrab trattament mhux xieraq. Dan it-trattament ħażin jista’ jinvolvi ksur ta’ drittijiet personali, tal-impjegat jew bullying. Min jagħmel l-ilment ikun jixtieq jikseb soluzzjoni jew ġustizzja b’interess personali u għalhekk għandu d-dmir li juri evidenza biex isostni l-każ tiegħu.

Directional

Jekk ninforma nkun żleali?

Le. L-infurmant jista’ jkun fost l-aktar impjegati leali, iżda jemmen   li hu fid-dover li jwissi u jwaqqaf  periklu jew illegalita’ għall-benefiċċju tal-kollegi tiegħu, jew ta’ min iħaddem, jew tal-pubbliku. Dan jista’ jsalva l-ħajjiet, l-impjiegi, il-flus u r-reputazzjoni.

3 fehmiet biex taħseb dwar:

  • Jekk it-tarbija Tiegħek kienet sejra l-isptar għal operazzjoni, tixtieq li infermier jgħid lil xi ħadd jekk ħaseb li l-kirurgu ma kienx kompetenti u perikoluż?
  • Kieku INTI kont dik l-infermiera, għandek tgħid lill-maniġers tiegħek li taħseb li dan il-kirurgu ma kienx f’postu u jista’ jkun li qed jagħmel ħsara lill-pazjenti?
  • Kieku kont il-maniġer f’dan l-isptar, tixtieq li xi ħadd jgħidlek dwar dan il-kirurgu qabel ma ssir ħsara lil aktar pazjenti u r-reputazzjoni tal-isptar tkun ġarrbet ħsara?
Cross

Kif nista’ nsaffar is-suffara?

Kull ministeru tal-Gvern ta’ Malta għandu Uffiċjal tal-Iżvelar ta’ Informazzjoni Protetta, għalhekk jekk int impjegat fis-settur pubbliku, trid tqajjem it-tħassib tiegħek mal-Uffiċjal tal-Iżvelar ta’ Informazzjoni Protetta fi ħdan il-ministeru tal-gvern li taħtu jaqa’ d-dipartiment tiegħek.
Jekk int impjegat fis-settur privat u min iħaddmek għandu proċeduri interni stabbiliti għall-informaturi, segwi dawn il-proċeduri. Ħlief għaċ-ċirkostanzi eċċezzjonali stabbiliti fil-liġi, ma tkunx protett bħala informatur sakemm l-ewwel ma tirrapportax it-tħassib tiegħek internament u f’konformità mal-proċeduri li l-impjegatur tiegħek għandu biex jirċievi u jipproċessa rapporti ta’ żvelar ta’ informazzjoni protetta.
Jekk l-impjegatur tiegħek ma għandu l-ebda proċedura interna biex jirċievi u jipproċessa l-informazzjoni, tista’ tirrapporta t-tħassib tiegħek lil uffiċjal estern tal-iżvelar ta’ informazzjoni protetta li jvarja skont is-settur li taħdem fih. Għal gwida dwar kif tqajjem tħassib b’mod effettiv, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat, tista’ tibgħat email lil whistleblower.helpmail@gov.mt

Punti li għandek iżżomm f’moħħok qabel ma tipproċedi:
  • Ibqa’ Kalm
  • Ftakar li inti xhud, u mhux ilmentatur
  • Ħalli l-fatti jitkellmu għalihom infushom — tagħmilx allegazzjonijiet żbaljati
  • Ssirx investigatur privat u pprova investiga l-kwistjoni li qed tirrapporta dwarha.
QUESTION

L-identità tiegħi se tkun protetta jekk niżgura l-informatur?

Il-liġi timponi dmir strett ta’ kunfidenzjalità fuq persuni li jirċievu rapporti ta’ għemil ħażin. Dan ifisser li ma jistgħux — ħlief f’każijiet eċċezzjonali stabbiliti fil-liġi — jiżvelaw l-identità jew kwalunkwe informazzjoni li tista’ twassal għall-identifikazzjoni ta’ informatur lill-impjegatur jew lil xi ħadd ieħor mingħajr il-kunsens espliċitu bil-miktub tal-informatur.

Card

X’inhi d-differenza bejn l-anonimità u l-kunfidenzjalità?

Ħaddiem iqajjem tħassib b’mod kunfidenzjali jekk jagħti ismu biss bil-kundizzjoni li dan ma jiġix żvelat mingħajr il-kunsens tiegħu. Ħaddiem iqajjem tħassib b’mod anonimu jekk ma jagħtix ismu.

Lock

Għandi nidħol fil-kxif b’mod anonimu?

Le. Ir-rapporti anonimi mhumiex protetti skont il-liġi, għalkemm xorta jistgħu jiġu investigati.

Żvantaġġi oħra għall-Anonimi li jifdal:

  • Li tkun anonimu ma jwaqqafx lil oħrajn milli jaqtgħu b’suċċess lil min qajjem it-tħassib;
  • Huwa aktar diffiċli li jiġi investigat it-tħassib jekk in-nies ma jkunux jistgħu jistaqsu mistoqsijiet ta’ segwitu;
  • Dan jista’ jdgħajjef it-tħassib li qed jitqajjem peress li jista’ jwassal lin-nies biex jissuspettaw li l-informatur qed iqajjem it-tħassib b’mod malizzjuż.
WHO

Ma jiġux sparati l-informaturi kollha?

Xejn. L-informaturi huma speċifikament protetti milli jiġu sparati jew milli jsofru kwalunkwe konsegwenza negattiva fuq il-post tax-xogħol tagħhom minħabba li jkunu nefħu l-informaturi. Barra minn hekk, informatur ma jistax jiġi vittimizzat, intimidat jew iffastidjat minħabba li jkun irrapporta tħassib ġenwin.

FLAME

Għadni protett skont il-liġi jekk jien involut fl-għemil ħażin li qed nirrapporta?

Hawnhekk qed nitkellmu dwar jekk niżvelawx fuq kelmiet ħżiena li tista’ tkun involut fihom ukoll.   Bħala regola, jekk tikxef xi għemil ħażin li inti involut fih, il-liġi toffri livelli differenti ta’ mitigazzjoni tar-responsabbiltà fir-rigward ta’  proċedimenti kriminali, dixxiplinari jew ċivili li jittieħdu kontrik. F’xi każijiet,  il-qorti jew it-tribunal li jkun qed jisma’ l-każ għandu jqis il-fatt li inti rrappurtajt l-għemil ħażin meta tkun għaddejt is-sentenza u l-piena jew id-danni li tista’ tkun soġġetta għalihom tista’ tiġi mitigata.

F’oħrajn, il-liġi tippermetti lill-Avukat Ġenerali joħroġ ċertifikat ta’ immunità sħiħa mill-prosekuzzjoni u l-liġi saħansitra tipprevedi l-għoti ta’ identità ġdida għal kollox.   Kif ovvjament, dan kollu jiddependi u jvarja fuq il-gravità tal-każ.

Huwa importanti ħafna li jekk int involut fi għemil ħażin u tixtieq tikxef dan l-aġir ħażin, tfittex parir legali.

Liema huma l-kundizzjonijiet li għandhom jiġu ssodisfatti sabiex rapport jiġi protett skont il-liġi?

Biex rapport ikun protett għandek:

  • Jemmen b’mod raġonevoli li l-informazzjoni li qed tirrapporta hija sostanzjalment vera u li turi li l-għemil ħażin qed jitwettaq mill-impjegatur tiegħek jew minn persuni li jaġixxu f’isem u l-interessi tal-impjegatur tiegħek;
  • Ma jkunux qed jagħmlu d-divulgazzjoni għal gwadann personali.
TAG

Jekk konxjament tiżvela informazzjoni falza ma tkunx protett u tkun qed twettaq reat kriminali. Il-persuni li jagħmlu rapporti malizzjużi bl-għan li jagħmlu ħsara lill-impjegatur jew lil impjegat ieħor mhux se jkunu protetti.

Linji gwida għas-Settur Privat u Pubbliku

Linji gwida għall-uffiċjali li jirċievu rapporti interni msemmija bħala Uffiċjal tar-Rappurtar tal-Informaturi (WRO)

Il-linji gwida li ġejjin japplikaw għal unitajiet jew uffiċjali li jirċievu rapporti interni kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat.

X’inhu r-rwol tad-WRO?

Il-WRO huwa persuna jew dipartiment imparzjali maħtur kompetenti għas-segwitu ta’ rapporti ta’ prattiki mhux xierqa jew ksur tal-liġi magħmula minn informaturi (persuni li jirrapportaw). Id-WRO jżomm komunikazzjoni mal-informatur u, fejn meħtieġ, jitlob aktar informazzjoni u jipprovdi feedback lill-persuna li tirrapporta.

Id-WRO ma jistax iwettaq l-investigazzjoni peress li dan jista’ jwassal lill-WRO biex jiżvela l-identità tal-informatur. Barra minn hekk, peress li d-WRO huwa konxju tal-identità tal-Informatur, huwa jista’ jiġi ppreġudikat matul l-investigazzjoni.

Soġġett għan-natura tal-għemil ħażin, id-WRO għandu jfittex parir, anke parir legali jekk ikun meħtieġ, u jżomm lill-Kap tad-Dipartiment/Organizzazzjoni infurmat mingħajr ma jiżvela l-identità tal-persuna li tirrapporta.

X’inhi l-protezzjoni?

Il-protezzjoni mogħtija lill-informatur fil-kuntest ta’ din il-leġiżlazzjoni hija l-kunfidenzjalità u l-anonimità tal-persuna li tirrapporta, u ta’ kwalunkwe persuna oħra li tgħinha (faċilitaturi).

Huwa kruċjali li wieħed jinnota li l-protezzjoni hija fil-forma ta’ kunfidenzjalità u anonimità stretta. Kemm l-Att attwali kif ukoll id-Direttiva jipprojbixxu l-iżvelar tal-identità tal-informatur, għalhekk l-ebda informazzjoni li tidentifika lill-informatur qatt ma għandha tiġi żvelata, “sakemm l-informatur ma jagħtix kunsens espliċitu bil-miktub għall-iżvelar ta’ dik l-informazzjoni.”

Min jista’ jikseb l-istatus ta’ informatur?

Informatur huwa persuna li taħdem fis-settur privat jew pubbliku li, permezz ta’ “kuntest relatat max-xogħol”, tkun kisbet informazzjoni dwar ksur tal-liġi u li, fin-nuqqas ta’ regoli speċjali għall-protezzjoni tagħhom, x’aktarx tiffaċċja ritaljazzjoni jekk tirrapportah. Dan japplika għall-impjegati attwali kif ukoll għal dawk li telqu mill-pożizzjoni tagħhom jew li għadhom ma bdewx. Dan għandu jkopri:

  • Impjegati ta’ kull tip, inklużi uffiċjali pubbliċi
  • Għal rashom
  • Azzjonisti u persuni li jappartjenu għall-korp amministrattiv, maniġerjali jew superviżorju, inklużi membri mhux eżekuttivi, voluntiera u trainees imħallsa/mhux imħallsa
  • Kwalunkwe persuna li taħdem taħt is-superviżjoni u d-direzzjoni ta’ kuntratturi, sottokuntratturi u fornituri.

Min hu faċilitatur?

Faċilitatur huwa persuna li tgħin lill-informatur fir-rapportar tiegħu ta’ ksur jew li hija konnessa mal-informatur u għalhekk x’aktarx issofri ritaljazzjoni f’kuntest relatat max-xogħol. Dan jinkludi partijiet terzi konnessi mal-entitajiet ta’ rapportar u ġuridiċi konnessi mal-informatur f’kuntest relatat max-xogħol.

Kif jistgħu jsiru rapporti interni?

Jistgħu jsiru rapporti interni:

  • Permezz ta’ laqgħa fiżika
  • Bil-miktub (inklużi l-kaxxi tal-ilmenti) bil-fomm permezz ta’
  • Linji tat-telefon jew sistemi oħra ta’ messaġġi bil-vuci
  • Pjattaforma Online (Internet jew Intranet)

Għandha tingħata konferma tar-riċevuta fi żmien 7 jum u l-informatur għandu jingħata feedback dwar is-segwitu tar-rapport fi żmien 3-il xahar minn meta jasal ir-rapport.

Huwa importanti li wieħed jinnota li r-rapporti interni li jaslu bil-posta elettronika jistgħu jsiru biss permezz tal-email ġenerika ristretta biss għall-każijiet ta’ informaturi. Dawn il-kontijiet tal-posta elettronika għandhom jiġu aċċessati biss mid-WRO u jridu jiġu mmonitorjati regolarment. Kontijiet ġeneriċi oħra tal-posta elettronika (bħal dominji tal-kura tal-klijenti) ma għandhomx jintużaw għar-rappurtar tal-informaturi peress li dan jikser il-kunfidenzjalità.

Ikkuntatjana

PUNTI TA’ KUNTATT GĦALL-INFORMATURI FIL-MINISTERI GĦALL-IMPJEGATI TAL-GVERN

PUNTI TA’ KUNTATT FIS-SETTUR PRIVAT:

Kummissarju għad-Dħul Intern

Deskrizzjoni: Taxxa fuq l-introjtu, taxxa korporattiva, taxxa fuq il-qligħ kapitali, taxxi tal-boll, kontribuzzjonijiet tal-assigurazzjoni nazzjonali.

Unità tal-Analiżi tal-Intelligence Finanzjarja

Deskrizzjoni: Ħasil tal-flus f’termini tal-Att dwar il-Prevenzjoni tal-Ħasil tal-Flus.

L-awtorità ta’ Malta għas-Servizzi Finanzjarji

Deskrizzjoni: In-negozju tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u finanzjarji, in-negozju tal-assigurazzjoni u l-attivitajiet tal-intermedjarji tal-assigurazzjoni, il-forniment ta’ servizzi ta’ investiment u skemi kollettivi ta’ investiment, fondi tal-pensjonijiet u tal-irtirar, swieq regolati, depożitorji ċentrali tat-titoli, it-twettiq ta’ negozju fiduċjarju jew f’kapaċità professjonali jew personali u tali oqsma oħra ta’ attività jew servizzi li jistgħu jitqiegħdu minn żmien għal żmien taħt il-kompetenza superviżorja u regolatorja tal-Awtorità Maltija għas-Servizzi Finanzjarji.

Kummissarju għall-Organizzazzjonijiet Volontarji

Deskrizzjoni: Attivitajiet ta’ organizzazzjoni volontarja.

Kummissjoni Permanenti Kontra l-Korruzzjoni

Deskrizzjoni: Prattiki korrotti.

Nazzjonali

Deskrizzjoni: (I) Kondotta li tinvolvi riskju sostanzjali għas-saħħa jew għas-sikurezza pubblika jew għall-ambjent li, jekk jiġi ppruvat, jikkostitwixxi reat kriminali; u (ii) Il-kwistjonijiet kollha li jikkostitwixxu prattiki mhux xierqa u li mhumiex deżinjati biex jiġu rrapportati lil kwalunkwe awtorità oħra.